Autonoom. Je moet het in je eentje oplossen – Antoni Dol (SF)
IO, Independent Publisher, Amsterdam – (2020)
215 pagina’s; prijs 19,95
Omslag: Antoni Dol/Escape Pod Alien door Cécile Lhuissier
Met buitengewoon veel plezier had ik de debuutbundel: ‘Het zwaartekrachtprobleem’ van Antoni Dol tot mij genomen (zie mijn recensie op de site van het NCSF) en was over verschillende verhalen nogal enthousiast geweest. Een ervan vergeleek ik zelfs met een Susan Calvin verhaal van Asimov en dat is nogal een compliment voor een debuterende schrijver, waar ik tot dan toe niet, of liever gezegd niets, van had gehoord. Daarom was ik dan ook meer dan benieuwd naar zijn debuutroman ‘Autonoom’. Helaas moest de roman een tijdje blijven liggen door allerlei oorzaken die ik zelf amper in de hand had en waardoor ik genoodzaakt was het recenseren tijdelijk op een wat lager pitje te zetten. Het gedoe is natuurlijk nog niet over, maar ik heb me absoluut voorgenomen een inhaalslag te plegen en zodoende weer een beetje bij te geraken.
Hoe dan ook: ‘Autonoom’ met de subtitel: ‘Je moet het in je eentje oplossen’. Die subtitel is duidelijk als je het verhaal leest, maar was mijns inziens niet echt noodzakelijk geweest. ‘Autonoom’ als titel was meer dan voldoende geweest. Maar goed… het is een keuze.
Het verhaal gaat over een talentvolle programmeur Tobias Tolvonen geheten, die op een gegeven moment op klaarlichte dag door de inzittenden van een zwart geblindeerd busje bij het World Forum in Den Haag van de straat wordt geplukt. In het busje allemaal mannen van Chinese afkomst. Hij wordt snel naar een rood bakstenen huis buiten Den Haag gebracht alwaar Tobias volgens de ontvoerders de kans van zijn leven krijgt. Ze willen dat hij software analyseert en krijgt daarbij een autonoom werkstation voorzien met de meest recente kunstmatige intelligentie. Hij zal in ruime mate financieel gecompenseerd worden als het hem lukt de software te duiden. Er is slechts een voorwaarde… hij zal de klus in zijn eentje moeten klaren. Het is een veiligheidskwestie en er is niet over te onderhandelen. Hij krijgt de keuze en moet nu beslissen. Als hij het niet doet, zetten ze hem weer af bij het World Forum en zowel… dan kan hij naar huis om zijn koffer te pakken. Tobias hoeft er niet heel erg lang over na te denken. Hij heeft zijn beslissing al genomen. Het aanbod is te mooi om waar te zijn en hij neemt het met beide handen aan.
Het verhaal dat volgt heeft twee delen naar mijn idee. Het eerste is geweldig, spannend en inventief. Tobias wordt in het geheim naar de Verenigde Staten gebracht en het stuk software dat geanalyseerd moet worden, blijkt geen Chinese software te zijn, iets wat hij in eerste instantie dacht, maar buitenaards te zijn. Het eerste deel van het verhaal is dus de worsteling van Tobias om de software te breken. Ik vind het op sommige momenten briljant en wil het vergelijken met het verhaal ‘Story of your Life’ van Ted Chiang, dat de winnaar van de Sturgeon Award in 1999, de Nebula Award in 2000 en de Seiun Award van 2002 werd. Het verhaal werd in 2016 briljant verfilmd als ‘Arrival’ door Dennis Villeneuve. Het is natuurlijk nogal wat om te zeggen, dat besef ik ook wel, maar zo voelt het echt. Helaas blijft het niet zo. Als Tobias in contact komt met een vertaalster en een hardwarespecialist, komen ze tot een oplossing en moeten ze op een gegeven moment de woestijn in vluchten. Op dat moment verandert het van een prima verhaal in een soortement van achtervolgingsklucht uit een spannend jongensboek. Ook leuk… daar niet van, maar het is dan, wat mij betreft, een beetje een afknapper geworden. Jammer, maar niets meer aan te doen. Toch heb ik wel genoten van ‘Autonoom’ en deze uitgave geeft hoop voor de toekomst en ik kijk zeker al weer uit naar het volgende project van Antoni. Hij kan alleen maar groeien in zijn schrijverschap en is aldus een beloofde voor de vaderlandse SF.
Jos Lexmond