Auteur: Jos Lexmond

Bibliotheek der Zielen – Ransom Riggs (YSF)

De bijzondere kinderen van Mevrouw Peregrine 3 (en slot)

Clavis Uitgeverij, Hasselt – Amsterdam – New York (2015)

509 pagina’s; prijs 21.95

Oorspr.: Library of Souls (Quirk books – 2014)

Vertaling: Tine Poesen

Omslag: Doogie Horner/Studio Clavis

Met een zucht las ik de laatste letters, sloeg de laatste pagina om en klapte het boek dicht. Het was weer voorbij. Het ‘De bijzondere kinderen van Mevrouw Peregrine’ voerde me weer terug naar mijn jeugd en God wat is dat alweer lang geleden, maar de jaren vielen van me af als dode vliegen. Deze trilogie heeft alles wat je maar wensen wil en het kost geen enkele moeite in je in Jacob te verplaatsen en met hem een van de grootste avonturen te beleven die je je maar voor kunt stellen. Ik heb al ontzettend veel gelezen en dit kan zich gemakkelijk handhaven in wat ik me mijn persoonlijke top honderd noem. Wat er in nog meer instaat? Nou zeker ‘Emphyrio’ van Jack Vance en nog wat Vances meer, maar ook ‘Erfgoed’ van Greg Bear. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Daar gaat het nu niet over, misschien eens.

Nu gaat het dus over ‘Bibliotheek der zielen’, het afsluitende deel van ‘De bijzonderen kinderen van Mevrouw Peregrine’. Misschien heeft u de andere twee delen gelezen, of misschien niet en dan kan ik u de hele reeks van harte aanbevelen.

Ik las ergens, een tijdje terug weliswaar, dat Ransom Riggs de foto’s voor het eerste deel opgedaan had in een jarenlange zoektocht op beurzen, markten en antiquariaten. Die waren zeer verrassend en de personen op de foto’s vormden de hoofdpersonen, de kinderen van Mevrouw Peregrine. Kijk het eerste deel er nog maar eens op na. Het meisje met haar voeten een centimeter of vijf a tien boven de grond, of de jongen die bijna vol zit met bijen, of het meisje met het gat in haar buik waardoor je dwars door haar heen kon kijken. Allemaal rare foto’s die haast gezichtsbedriegend werkten. Soms moet je wel twee keer (of meer keer) kijken om te ontdekken wat er zo vreemd was aan de foto’s. Is er trucage aan te pas gekomen? Misschien is er iets fout gegaan tijdens het ontwikkelen of afdrukken, de techniek stond nog duidelijk in de kinderschoenen. Dat kan je je nu vandaag de dag niet meer voorstellen met al die fotograferende telefoons , of telefonerende fotocamera’s of wat dan ook. Duidelijk is wel dat dit soort foto’s moeilijk te vinden zijn. De foto’s uit ‘Bibliotheek der zielen’ komen dan ook zonder uitzondering uit privé collecties. Ze zijn nog steeds vervreemdend. Je vraagt je wel af  in wat voor situaties die foto’s gemaakt zijn. Wat voor mij wel duidelijk is, is het proces van dit boek maken. Ransom hoefde maar de foto’s op volgorde te leggen en het boek schreef zich haast vanzelf. Alleen de leegte tussen de foto’s hoefde gevuld en het moment van de foto hoefde maar vastgelegd te worden en dan weer de leegte naar de volgende foto en zo voort. Ik doe het nu misschien als te simpel af, maar zoiets moet het geweest zijn. En als het niet zo is en anders dan ik het voor mijn geestesoog zag, dan is en blijft het een schitterend en fantasievol verhaal.

Ik kan er verder amper iets aan toevoegen. Volg het verhaal van Jacob en Emma en kijk af en toe eens op of je zelf niet in de een of andere tijdlus beland bent. Lezen en genieten en nog eens lezen en genieten en nog eens en nog eens. Dat ga ik wel doen in ieder geval. Dit soort verhalen zou iedereen moeten lezen in plaats zijn of haar tijd te verdoen met Pokémon en (a)sociale media. De fantasie van de jeugd prikkelen is heel belangrijk, met fantasie, daar kom je ver mee in de wereld.

Gelukkig hoeven we het niet te lang zonder Mevrouw Peregrine te doen. In september van dit jaar verschijnt in het Engelse taalgebied de verhalenbundel: ‘Tales of the Peculiar’ en hopelijk komt de vertaling snel. Ik ben heel erg benieuwd.

Kijk ook eens op de website van Ransom Riggs met volop andere foto’s en… alvast een trailer van de film. Want… jawel het boek wordt verfilmd door Tim Burton en het schijnt eind september al in de bioscopen te draaien. Ik heb alvast een kaartje besteld.

 Jos Lexmond

Een Frozen hart – Elizabeth Rudnick (JFA)

Oorspronkelijke titel: A Frozen Heart (2015)

Vertaling: Henny van Gulik

Van Goor, 2016

253 pagina’s; prijs 15,00 euro

Omslagontwerp: Scott Piehl & Marieke Oele

Omslagbeeld: I Love Dust

Als er een prijs zou zijn voor de vertaling van titels, verdient deze uitgave de prijs voor de slechtste, meest belachelijk vertaling. Een titel van drie Engelse woorden en de vertaler was slechts bij machte om twee van de drie woorden te vertalen.

Ik weet dat we in Nederland bezig zijn met een geleidelijke ‘uitfasering’ van het Nederlands. Het onderwijs doen we in toenemende mate in het Engels, dat schijnt economisch meer verantwoord te zijn. Nederlandse sciencefiction- en fantasyschrijvers als Tais Teng en Jaap Boekestein gaan steeds meer in het Engels schrijven, en zelfs een zeer schrijfvaardige schrijfster als Natalie Koch gebruikt in titels al woorden als “spoilers”.

Ik weet ook dat woorden méér kunnen zijn dan woorden, dat ze een label kunnen vormen, een beeld of begrip, en dat zo’n beeld bij een Disney-productie als “Frozen” ook in vertaling gehandhaafd moet worden. Het boek is immers maar één van de vele afgeleide producten, veel minder belangrijk dan de spelletjes, kleurplaten, apps etc. Maar er zijn wel grenzen en met “Een Frozen Hart” als Nederlandstalige titel van een in het Nederlands vertaald boek wordt die grens ruim overschreden. Totaal onnodig ook, want het door Disney wellicht geëiste ‘embleem’ is op de omslag al prominent aanwezig.

De Disney-animatiefilm Frozen, in de verte gebaseerd op het sprookje De sneeuwkoningin van Hans Christian Andersen, schijnt de meest succesvolle animatiefilm ooit te zijn. Het is logisch dat dat succes op alle mogelijke manieren wordt uitgebaat. En dus wordt ook de Disney-huisschrijfster Elizabeth Rudnick van stal gehaald om er een boekje van de maken. Daar is niets mis mee. Dat het een heel mager verhaaltje is, dat de personages plat zijn, dat om aan een beetje boek te komen alles behoorlijk moet worden uitgeschreven en het daardoor allemaal erg traag en voorspelbaar wordt, ach, ook dat is eigenlijk niet erg, want er zijn vele doelgroepen en wanneer een animatiefilm mensen er toe brengt een boek te gaan lezen, is dat alleen maar mooi.

Maar wanneer er dan het embleem “YA” op wordt gestempeld, wordt er alweer een grens overschreden. De aanduiding “YA” staat voor “Young Adult”, en behalve over de verschuiving naar het Engels geeft het te denken over de ontwikkeling in onze maatschappij. Had je ooit de grens tussen jeugd- of kinderboeken en de boeken voor volwassenen, nu is die grens verbreed tot een hele leeftijdsgroep, die van de jongvolwassene. Googelen leidt tot het inzicht dat deze groep de leeftijd 14 tot 21 zou beslaan, maar wel voor boeken die volwassenen ook leuk vinden. Een voortzetting of uitbreiding van wat ooit ‘de adolescentenroman’ werd genoemd. Een presentatie van de Universiteit van Gent geeft voor Young Adult: “volwassenenliteratuur die jongeren aanspreekt, én adolescentenliteratuur waar die jongeren zich nog niet te oud voor voelen en die ook volwassenen aanspreekt”.  Het vlakke en oppervlakkige verhaal dat Een Frozen Hart in tweehonderdvijftig bladzijden vertelt, staat zo ver van volwassenheid vandaan, dat het geheel buiten de gedefinieerde category valt.

Zouden we steeds meer naar het Engels overgaan om de betekenis van woorden te ontwijken? Zou de aanduiding “Young Adult” zo populair zijn omdat we dan het begrip ‘volwassen’ kunnen ontwijken? Door Een Frozen Hart zou je het haast gaan geloven.

Paul van Leeuwenkamp

De stad van de alchemist – Natalie Koch (FA)

De verborgen universiteit 3 (en slot)

Uitgeverij Q, 2016

698 pagina’s; prijs 24,95 euro

Hardcover

Omslag: Marlies Visser

Foto auteur: Leo van der Noort

Voor de lezer zijn vervolgen vaak moeilijk. Wat was er ook alweer allemaal gebeurd? Wie was dat ook alweer? Soms proberen schrijvers hun lezers te helpen er weer in te komen door kort, en vaak droog, op te sommen wat er eerder is gebeurd. Dat doet Natalie Koch bij dit derde deel van De verborgen universiteit onder de titel “Wat voorafging” ook. En tegelijkertijd doet ze het niet, want aan deze titel voegt ze in goed hedendaags Nederlands toe: “(bevat spoilers)”. En dan ga je het natuurlijk niet lezen, want je wilt je leesplezier natuurlijk niet laten bederven. Je begint dus gewoon met hoofdstuk 1 om te merken dat zo’n voorafgaande geheugenopfrisser helemaal niet nodig is, mits de schrijver goed kan schrijven. En dat kan Natalie Koch. Ze zet het begin van dit derde deel zo overtuigend neer, met zoveel realistische intensiteit, dat je meteen weer in het leven van Alexa stapt. Dit had ook het begin van de trilogie kunnen zijn, dan anders gestructureerd natuurlijk, maar wat betreft de overtuiging en levensechtheid is het een volwaardig instappunt voor een goed verhaal, zelfs wanneer het een derde deel is, want wat je niet meer scherp op het netvlies had, komt vanzelf terug, net als in het echte leven.

Het is natuurlijk niet nodig om hier te vertellen wat er in dit derde deel allemaal gebeurt. Dat zou alleen maar dingen onnodig verklappen. Laat ik mij beperken tot één aspect, waarmee ik wel iets verklap, maar hopelijk niet teveel, namelijk de strijd die uiteindelijk plaats vindt tussen de goeden (Alexa en haar opa, Sander, Jamie, Nick) en de slechten (Crowley, Lester). Dat er zo’n strijd zal volgen is natuurlijk onvermijdelijk. De eerdere delen werken daar al naar toe, en het is eigen aan het genre; fantasy leidt tot een grootse strijd tussen Goed en Kwaad, waarbij het Goede natuurlijk overwint. Dat zie je in In de ban van de Ring, in reeksen als bijvoorbeeld die van Raymond Feist en onze Nederlandse W.J. Maryson. Het wordt dan vaak een strijd in een metafysische wereld, waarin de magiër de Boze met allerlei vuurwerk te lijf gaat, en dat vaak breed uitgesponnen. Mijn vrees was dat Natalie Koch ook zo’n voor mij als niet-magiër geheel onaannemelijke, niet in te leven ontknoping zou presenteren, maar natuurlijk had ik beter moeten weten.

Natalie Koch slaagt er in het patroon van de fantasy te volgen, maar het dan op een, ja, eigenlijk gewoon realistische en dus overtuigende manier neer te zetten. Dat heeft ze natuurlijk in de hele trilogie al gedaan, door het Goed en het Kwaad van hun hoofdletters te ontdoen en ze menselijk en overtuigend te maken. En dat geldt ook voor de ‘final battle’, gewoon een realistische strijd in het hedendaagse, werkelijke Londen, kleurrijk, dynamisch, spannend, en vooral: overtuigend.

Een overtuigende, prachtige afsluiting van deze overtuigende, prachtige trilogie. Fantasy ja, maar ook een realistisch verhaal over de magie van het onbekende, de magie van nieuwe mogelijkheden, over een levensgevoel.

Paul van Leeuwenkamp

Stranders – Iris Stobbelaar (JFA)

Uitgeverij Ploegsma bv, Amsterdam (2015) Kinder & Jeugdboeken

445 pagina’s; prijs 17,99

Vormgeving: Nanja Toebak & Nancy Koot

Illustraties: Maaike Putman

Wees voorzichtig als je iemand verwenst, want het zo zomaar kunnen dat de persoon die je verwenst hebt, ook zomaar ver weg gewenst hebt. Dat is zo’n beetje de strekking van het schrijversdebuut van Iris Stobbelaar. Ik had nog nooit van haar gehoord, maar dat wil niet heel veel zeggen. Er zijn megaveel mensen waar ik nog nooit van gehoord heb en die de meest waanzinnige  (positief, dan wel negatief ) dingen doen. Laten we het bij het positieve houden. Iris Stobbelaar is dus een kinderboekenschrijfster, maar daarnaast ook een regisseuse en actrice. Als actrice zou je haar misschien kunnen kennen. Ze speelde Eva in de serie SamSam, die van 1994 tot en met 2003, op commerciële kanalen in Nederland werd uitgezonden. Inmiddels is ze getrouwd met regisseur Roel Reiné en heeft een zoon en een dochter en wonen ze sinds 2003 in Los Angeles. Zover maar weer over Iris persoonlijk. Laten we het eens over ‘Stranders’ hebben.

Job is het meer dan zat om op zijn kleine zusje Kaatje te passen. Zijn ouders hebben het altijd druk. Zijn moeder heeft een nagelboetiek, waar ze het heel artistiek druk mee heeft, en Jobs vader is een beleggingsadviseur. Het enige wat hij nodig heeft is een mobiele telefoon. Daar doet hij alles mee. Afspraken maken, de krant erop lezen, de beurzen en e-mails checken. Hij belt er zelfs soms wel eens mee. Het heeft zo zijn voordelen dat zijn ouders het zo druk hebben. Ze houden hem niet echt in de gaten, zodat hij (meestal) kan doen wat hij wil. Als Job enigst kind was geweest… dan had hij een leven als een luis op een zeer hoofd gehad. Maar hij was niet alleen… er was altijd een klein irritant zusje. Als hij dan zelfs op een zaterdag op haar moet passen omdat zijn ouders naar oma moeten, die net geopereerd is, en hij zodoende een belangrijke voetbal wedstrijd moet missen…, is dat de bekende druppel. Hij probeert die zaterdagmorgen al heel vroeg het huis uit te glippen , zodat zijn ouders een andere oplossing voor Kaatje moeten verzinnen, maar zijn plannetje gaat niet door. Kaatje is ook wakker en wil kost wat het kost met hem mee. Job is boos, heel erg boos en zijn hoofd vult zich met zwarte gedachten, zijn vuisten balden zich en hij denkt: Ik wou dat je je eigen nachtmerrie was, in plaats van die van mij. Op een plek waar ik nooit meer last van je had. Als hij zijn ogen open doet ziet hij Kaatje niet meer en hij maakt dat hij wegkomt. Als hij na een fijne sportieve dag thuiskomt, is zijn moeder er, maar Kaatje is in geen velden of wegen te zien. Hij rent in paniek naar buiten om haar te gaan zoeken. Tevergeefs. Hij wil net terug naar huis gaan om zijn ouders de waarheid te vertellen als een duistere figuur, geleund tegen een lantaarnpaal hem vraagt of hij zijn zusje zoekt. Als hij die vraag bevestigend beantwoord… loopt de figuur weg en Job volgt hem. In no time is het asfalt weg, de huizen van de buren en zelfs de lantaarnpaal is weg. De duistere figuur en hij zijn in een andere wereld. Het is het begin van de zoektocht naar Kaatje. Sterker nog… Kaatje vinden is de enige mogelijkheid om weer naar huis terug te keren. In een vreemde wereld die bevolkt wordt door monsters en waar je zelfs het landschap niet kunt vertrouwen, is dit geen gemakkelijke opgave. Vooral als blijkt dat hij niet de enige is die Kaatje zoekt.

Ik vond het een kostelijk boek en heb me er prima mee vermaakt. Ik weet niet of ze met een vervolg bezig is, of iets nieuws, maar als ze met een nieuw boek komt… dan houd ik me aanbevolen.

Jos Lexmond

Drakensteen – Mariëtte Aerts (YFA)

De Kronieken van de Zeven Eilanden 3

De Vier Windstreken , Rijswijk (2016)

437 pagina’s; prijs 15,95

Omslag & kaart: JeRoen Murré

Altijd als ik op vakantie ga, kies ik een paar speciale boeken die ik, of voor de gelegenheid bewaard heb, of die ik altijd nog eens zou willen lezen. Meestal is een van de laatste categorie er een van Jack Vance. Die blijf ik mooi vinden en kan ik aan het herlezen blijven. Maar niet dit jaar. Nee dit jaar had ik zo’n stapel recensieboeken liggen dat het me geen enkele moeite kostte er daar een aantal van me te nemen. ‘Drakensteen’ kwam net binnen voordat ik naar Wales vertrok binnen en dus was de keuze niet zo moeilijk: die moest sowieso mee. Verder pakte ik er nog een paar in waar ik ook wel mee door een deur kon. Ze volgen, of zijn al geweest, kortelings.

‘Drakensteen’, het derde deel alweer van ‘De kronieken van de Zeven Eilanden’. Er zijn haast geen superlatieven meer te verzinnen, dan diegenen die ik al gebruikt heb. Mariëtte Aerts gaat gewoon onverstoorbaar door met haar geweldige verkenning van de zeven eilanden en concentreert zich ditmaal hoofdzakelijk op het zuiden van Ing’Tassa. De wezens en volkeren, zoals de Guhulu en de Drakenrijders, die daar wonen en hun vreemde gewoonten etaleren, verrijken de toch al rijke scharkering van schepsels die ‘De Kronieken van de Zeven Eilanden’ bewonen en degenen die wel al kenden, zoals de Vogelheksen en Dwingers (of Zaghra-mongul), daar gaan we alleen maar meer van te weten komen. Je kunt haast niets vertellen over dit boek zonder wat weg te geven, dat is jammer. Maar het is niet jammer dat je het daarom zelf moet lezen en Genieten. Met inderdaad de hoofdletter G. Toch ga ik een poging wagen om wat van de inhoud te vertellen zonder al teveel te verklappen.

Raben en Calli vergezellen Nayari, de Guguvrouw met de gestreepte huid en gouden ogen, naar het dorp waar ze geboren is: Lahaz een dorpje aan de rand van de woestijnlanden van Guhulu woestijn, waar het wemelt van de draken. Nayari was ze door haar ouders vcrkocht aan een rijke koopman. Nadat ze had kunnen ontsnappen aan die koopman sloot ze zich aan bij de bende van Zoutbaard en werd een pirate. Ze was nimmermeer teruggekeerd en had nooit meer voet gezet op Zuid-Tassaanse bodem. Het blijkt dat tijdens haar afwezigheid er veel is gebeurd en veranderd. Er zijn wel geen Dwingers ofwel Zaghra-mongul in Lahaz, maar toch dwingt er iets. Wat is er met de olkana staf van Calli en wat wil Ilzani, de sjamaan ermee en met hen? Verder is Shintelle en de zelfbenoemde magiër Himondar nog steeds bezig het leger van mengwezens uit te breiden, maar er is iets met de menswezens aan de hand. Er lijken steeds meer mislukkingen uit de mengwezens voort te komen en ze lijken niet meer zo onoverwinnelijk als tevoren. Kan erfjonker Enzor zijn troon als heerser van Kir terugwinnen?

Het zijn allemaal vragen die ten dele beantwoord worden, maar ook die andere weer oproepen. Waar is bijvoorbeeld Zuran Zoutbaard gebleven? Hij probeerde de Vale Oceaan over te steken. Is dat hem gelukt? En zo ja… wat heeft hij daar aangetroffen?

Nu… heb ik teveel weggeven of ben je nu in verwarring? Er zit toch niets anders op dan ‘Drakensteen’ te gaan lezen. Het is een fijne dikke pil geworden met alweer een prachtige omslag van JeRoen Murré, dat mag ook wel eens gezegd worden.

Ik ben alweer benieuwd naar het vierde boek, waarvan Mariëtte Aerts aan het NCSF de titel al verklapt heeft: ‘Stormbrekers’. Als ik er maar niet te lang meer op moet wachten. Hoewel… anders herlees ik de eerste drie delen misschien nog maar een keer. Misschien is dat zelfs niet eens zo’n heel slecht idee. eer

Jos Lexmond